62,3% số người lao động đều muốn làm thêm giờ để có thêm thu nhập

30.07.2016 1884 dothidiuhd

Ngày 29.7, Tổng LĐLĐVN phối hợp cùng với Tổng CĐ Na Uy đã tổ chức Hội thảo cơ sở lý luận và thực tiễn để xác định mức lương tối thiểu (LTT) vùng ở Việt Nam. Ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN - Phó Chủ tịch Hội đồng Tiền lương Quốc gia (HĐTLQG) - đã chủ trì hội thảo. Đáng chú ý, kết quả khảo sát công bố tại hội thảo đã cho thấy, 62,3% số người lao động (NLĐ) đều muốn làm thêm giờ để có thêm thu nhập và trang trải cuộc sống.

Tăng LTT không hề ảnh hưởng đến SXKD

Tại hội thảo, ông Đặng Quang Hợp (Viện CN&CĐ) đã thông tin về kết quả khảo sát điều tra khoảng tiền lương, thu nhập đời sống của NLĐ trong năm 2016. Khảo sát này đã được Tổng LĐLĐVN giao cho Viện CN&CĐ và Ban QHLĐ tiến hành.

Khảo sát đã được tiến hành tại 60 DN thuộc 4 vùng lương, gồm có DN cổ phần hóa, Cty TNHH MTV có vốn nhà nước; DN cổ phần tư nhân; DN có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI). Các DN này thuộc vào các ngành: Dệt may, giày da, giao thông, xây dựng, ngành điện tử, cơ khí, chế biến nông-lâm-thủy-hải sản; nằm tại đại phận 9 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Bắc Giang, Quảng Nam, Đắk Nông, Hưng Yên, Phú Thọ, TPHCM, Đồng Nai, Hậu Giang.

Theo khảo sát, nhìn chung, thì mức lương cơ bản của NLĐ tại các DN được khảo sát cũng đã cao hơn mức LTT vùng do Chính phủ quy định vào năm 2016 từ 33 – 44%. Tuy vậy, mức lương cơ bản của NLĐ vẫn còn thấp, tỉ lệ hưởng kề cận với mức LTT vùng cũng tương đối lớn. Ngoài tiền lương cơ bản, NLĐ làm việc trong rất nhiều các DN còn nhận được tiền làm thêm giờ, thêm tiền chuyên cần và các khoản phụ cấp, trợ cấp, hỗ trợ khác nữa từ DN. Đối với tiền làm thêm giờ, có khoảng 75,5% số NLĐ trực tiếp trả lời có tiền làm thêm giờ, trung bình mỗi người là khoảng 29,2 giờ/tháng, trong đó có 20% số LĐSX trực tiếp đã phải làm thêm trung bình là 30 giờ/tháng. Với số tiền làm thêm giờ đã được nhân với hệ số theo quy định, trung bình sẽ là 939.000 đồng/tháng.

Ông Đặng Quang Hợp đã cho biết, khi được hỏi so sánh thu nhập với chi tiêu của gia đình NLĐ, có tới 14,2% NLĐ trả lời là “không đủ sống”; 37,8% là phải chi tiêu “tằn tiện và kham khổ”; 33,8% là “vừa đủ” trang trải; chỉ có được 14,2% “có dư dật và tích luỹ”. So với kết quả khảo sát vào năm 2015 đời sống của NLĐ đã được cải thiện hơn: Số trả lời “không đủ sống” đã giảm 5,7% và tỉ lệ “có tích lũy” cũng đã tăng lên 6,2%; tỉ lệ đủ sống và phải chi tiêu tằn tiện ít được cải thiện.

Khảo sát cũng đã cho thấy, đời sống NLĐ còn gặp rất nhiều khó khăn, nên họ luôn mong muốn được làm thêm giờ. Theo đó, đã có tới 62,3% số NLĐ cho biết rằng luôn muốn làm thêm giờ để có thêm thu nhập để trang trải cuộc sống. Tỉ lệ này ở vùng I là cao nhất, chiếm đến 69,7%.

Về phía DN, hầu hết họ đều cho rằng việc tăng mức tiền LTT năm 2016 không hề ảnh hưởng nhiều đến sản xuất kinh doanh và cũng sẽ chấp hành tốt khi Nhà nước công bố mức LTT vào năm 2017.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thì vẫn còn một số DN thực hiện không đúng các quy định, chưa điều chỉnh kịp thời và cũng không công khai, minh bạch, giảm đi chi phí thưởng, phụ cấp... Kết quả khảo sát, có khoảng 5% số NLĐ cho biết họ cũng đã bị cắt giảm một số trợ cấp khi DN điều chỉnh LTT. Trong số 133 cuộc đình công, ngừng việc tập thể vào 5 tháng đầu năm 2016, tại các DN FDI chiếm khoảng 73,6%; khoảng 80% số cuộc đình công có nguyên nhân liên quan đến tiền lương và tiền LTT.

Cần thống nhất rõ ràng các thông số

Hội thảo cũng đã làm rõ những cơ sở lý luận và thực tiễn để xác định được LTT vùng ở Việt Nam. Theo ông Mai Đức Chính, mặc dù hằng năm HĐTLQG cũng đều họp để thương lượng LTT vùng cho năm sau, nhưng mà hiện các thông số kỹ thuật (tiêu chí) làm cơ sở để đề xuất mức LTT vùng còn chênh lệch, chưa được thống nhất giữa các bên. Ví dụ, Hiệp hội Dệt may đã đề xuất cách tính mức sống tối thiểu cho NLĐ với chi phí nuôi con là bằng 50% của người lớn; trong khi theo như Bộ phận Kỹ thuật của HĐTLQG, con số trên phải là khoảng 70%; còn Tổng LĐLĐVN lại đưa ra con số 80%... Hay tỉ lệ chi lương thực/phi lương thực cũng đã đang “vênh nhau”... Vì có các thông số khác nhau, nên là các bên thường đưa ra những mức tăng LTT là khác nhau. Nhiều năm trước, Tổng LĐLĐVN cũng đã đề nghị có cơ quan chủ trì để thống nhất được các thông số này, nhưng hiện nay vẫn chưa có.

Hội thảo cũng đã làm rõ mối quan hệ giữa LTT và năng suất LĐ. Theo như ông Mai Đức Chính, tiền lương sẽ gắn với năng suất LĐ, còn LTT thì không gắn, bởi LTT chỉ là để đảm bảo được mức sống tối thiểu của NLĐ. GS-TS Nguyễn Khắc Minh ( tạiĐH Kinh tế Quốc dân) cho rằng, LTT cũng có quan hệ với năng suất LĐ nhưng ở khía cạnh: Khi mà điều chỉnh LTT, do tăng chi phí sản xuất nên buộc chủ sử dụng sẽ phải tính toán để có thể tìm giải pháp tăng năng suất LĐ.

Việc tăng LTT sẽ tác động như thế nào đến việc làm, hoạt động của DN và thu nhập của NLĐ cũng sẽ được trình bày trong hội thảo. PGS-TS Nguyễn Bá Ngọc (tại Viện Khoa học Lao động và Xã hội) đã nhận định, trong giai đoạn 2011-2014, hiện các số liệu phân tích không hề cho thấy ảnh hưởng tiêu cực của tăng LTT vùng đến hoạt động của các DN trên các mặt NSLĐ, lợi nhuận, giá trị gia tăng, đầu tư vốn cũng như là bình quân LĐ trong một DN.

Cũng theo ông Mai Đức Chính, Tổng LĐLĐVN cũng sẽ tập hợp ý kiến trong buổi hội thảo, phản ánh lại cho các cơ quan chức năng, nhất là với HĐTLQG. Theo đó, quan trọng nhất là các bên trong HĐTLQG cũng cần thống nhất về các thông số nhằm xác định được nhu cầu sống tối thiểu của NLĐ một cách công khai, minh bạch, từ đó có được cơ sở khoa học, thực tiễn để tiến hành thương lượng điều chỉnh tiền LTT vùng.