Đã đến ngày, công nhân lao động bị mất việc vì robot?

“Tôi là mẫu người cổ hủ và có trách nhiệm. Tôi đã cống hiến đến 110% sức lực trong công việc mỗi ngày. Thế nhưng, tôi lại vừa nhận được quyết định sa thải của công ty chỉ vì thống kê hiệu suất của một con bot. Điều này thực sự khiến tôi khó chịu vì bị đánh giá sai trong khi tôi biết rõ mình đã làm tốt thế nào” - một nhân viên giao hàng bức xúc.

Robot có toàn quyền “đuổi”, sa thải công nhân viên

Chuyện robot thay thế nhiều hoạt động của con người đã được dự báo từ lâu. Không ít vị trí làm việc được cảnh báo là có nguy cơ bị robot “cướp việc”, sa thải, đuổi việc. Trước là công nhân may mặc, da giày, sản xuất linh kiện điện tử - nay đến cả nhân viên giao hàng, lái xe… cũng rơi vào “danh sách đen”.

Hãng bán lẻ lớn nhất thế giới Amazon chuyển giao nhiều hoạt động quy mô lớn và có tính quan trọng cho các thuật toán. Công ty này thậm chí còn trao quyền cho các bot (robot) tham gia vào khâu tuyển dụng, quản lý, giám sát, đánh giá hiệu suất làm việc và sa thải nhân viên mà không cần hoặc có rất ít sự giám sát và kiểm duyệt của con người.

4/15 nhân viên giao hàng đang làm việc bình thường bỗng một sáng thức dậy không thể truy cập vào ứng dụng Flex để nhận đơn hàng bắt đầu ngày làm việc mới. Họ kiểm tra email và nhận được thông báo tự động chung chung từ công ty về việc sa thải, chấm dứt hợp đồng với lý do: “không hoàn thành nhiệm vụ” hoặc “thứ hạng của bạn đã bị giảm xuống mức không thể chấp nhận được”…

Nhiều nhân viên bị mất việc vô lý bức xúc gửi phản hồi lên công ty nhưng chỉ nhận được lời hồi đáp rập khuôn từ thuật toán, rằng: “chúng tôi đang xem xét đơn của bạn”. Sau rất nhiều lần kiên trì đấu tranh, một số trong nhóm người này bất lực nhận ra: “mình đang chống lại một cái máy, vậy nên, mình không cần cố làm gì?” rồi chấp nhận sự thật, rằng mình mất việc.

Được biết, Amazon áp dụng dịch vụ giao hàng có tên Flex. Công ty tuyển tài xế hợp đồng để giao nhận hàng hóa của bên thứ ba. Lái xe vận chuyển hàng giao cần đảm bảo đến lấy hàng nhanh, gói hàng được giao ngay trong ngày (thường là 2 tiếng sau khi nhận, tùy lộ trình), đến đúng địa chỉ và tuân thủ đúng yêu cầu của khách. Ứng dụng Flex sẽ theo dõi mọi hành động của tài xế và đánh giá, xếp hạng hiệu suất công việc của họ khi đơn hàng được giao thành công, gồm: xuất sắc - tốt - khá - rủi ro; không có sự can thiệp của con người.

“Đó là quyết định cực kỳ vô lý và thiếu công bằng!”

Rất đông nhân viên Amazon mất việc tham gia biểu tình trước trụ sở công ty và khẳng định mình bị mất việc vô lý, lý do sa thải thiếu công bằng. Việc bị chấm dứt hợp đồng với họ thật khó chấp nhận và ai trong số họ cũng luôn tự hào về đạo đức làm việc của mình.

Phân tích tính bất hợp lý trong khâu đánh giá hiệu suất công việc của ứng dụng Flex, nhiều nhân viên cho hay hệ thống tự động này hoàn toàn không nắm được những thách thức, trở ngại trong công việc giao hàng ở thế giới thực mà nhân viên hay tài xế đã phải đối mặt hàng ngày, như: kẹt xe, nổ lốp trên đường, điều kiện thời tiết khắc nghiệt (đường đầy tuyết trắng), đợi gói hàng lâu, khách không có nhà hay cổng chung cư nơi có số nhà là điểm giao chưa mở cửa… “Đó là những lý do bất khả kháng khiến đơn hàng không thể giao đúng dự kiến và thời gian quy định”.

Phía Amazon tỏ ra bàng quang và không có bất kỳ động thái nào từ vụ biểu tình này. Công ty cho hay họ không gặp khó khăn trong việc tuyển mới nhân viên giao hàng hay lái xe hợp đồng cho Flex. Ngoài ra, những lời tố cáo, rằng tài xế bị đối xử tệ hay bị chấm dứt hợp đồng thiếu công bằng không đại diện cho trải nghiệm của đại đa số tài xế của ứng dụng.

Robot mang lại quá nhiều lợi ích cho doanh nghiệp

Nhiều chuyên gia và nhà quản lý thừa nhận giá trị có lợi mà máy móc hay những con robot mang lại trong quản lý, sản xuất và kinh doanh. Trong đó phải kể đến tính năng đưa ra quyết định nhanh hơn và chính xác hơn con người; quyết đoán và “máu lạnh”, dân chủ và công bằng hơn dựa trên bằng chứng thống kê thực, thay vì chịu tác động của cảm xúc và quyền hành. Ngoài ra, sử dụng robot trong công việc giúp giảm số lượng nhân công từ đó giảm chi phí, đồng thời mang lại lợi thế cạnh tranh cao trong thời đại công nghệ toàn cầu.

Trao quyền cho máy móc đương nhiên có thể mắc phải một số sai lầm lớn - nhỏ. Tuy nhiên, quyết định tin tưởng vào công nghệ được cho là vẫn rẻ hơn nhiều so với chuyện trả tiền để thuê con người điều tra các lỗi sai hay vận hành những công việc mà máy móc có thể thay thế. Vậy nên, viễn cảnh mất việc vì robot có lẽ không còn xa, khi mà ngày càng nhiều công ty nhận thấy “giá trị quy đổi” giữa con người - máy móc chênh về hướng nào. Liệu công nhân lao động Việt Nam có bị thay thế?

Theo VnExpress