Công nhân bị nợ lương trước Tết, trách nhiệm của công đoàn ở đâu?

Việc công nhân bị chậm lương, nợ lương trước Tết đã không còn là câu chuyện xa lạ ở nhiều khu công nghiệp. Có công ty chỉ chậm lương trong vài ngày cận Tết, nhưng cũng có nhiều nơi nợ lương lên đến vài tháng, nửa năm. Vậy, trong những thời điểm quan trọng đó, tổ chức công đoàn tại mỗi doanh nghiệp ở đâu, họ giúp ích được gì cho NLĐ?

Mới đây, hàng chục tài xế lái xe buýt, nhân viên bán vé của công ty Quảng An (Đà Nẵng) phải đình công vì bị nợ lương 2 tháng cuối năm. Hay câu chuyện hy hữu một doanh nghiệp tại Đắk Nông nợ lương công nhân 3 năm đã khiến nhiều người thắc mắc: Trong những lúc thế này, trách nhiệm của tổ chức công đoàn ở đâu?

Nhân sự công đoàn trong doanh nghiệp - họ là ai?

Công đoàn trong doanh nghiệp là tổ chức được thành lập với vai trò chăm lo, giám sát, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của NLĐ; đồng thời vận động mọi người học tập, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp, hướng dẫn nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật. 

Hiện nay, Cán bộ công đoàn cấp cơ sở thường được bố trí theo 2 kiểu:

Về mặt lý thuyết, vai trò của tổ chức Công đoàn là thế, còn thực tiễn, bộ phận này đã làm tốt nhiệm vụ của mình chưa?

Khi quyền lợi người lao động bị ảnh hưởng, công đoàn giúp ích được gì?

Nói về tình hình nợ lương, giam lương, đuổi việc công nhân trước Tết, theo quy định, nếu quyền lợi bị ảnh hưởng, NLĐ có quyền khởi kiện. Nhưng nhìn lại thực tế, công nhân không có tiền và đôi lúc không nắm rõ luật để kiện cáo. Hơn nữa, thời gian nhận - giải quyết hồ sơ có thể kéo dài từ 04 - 06 tháng, liệu rằng lúc ấy, họ có đủ khả năng, tiền bạc để cầm cự? Vậy nên mọi người chỉ biết trông chờ vào tổ chức Công đoàn nơi làm việc, dù thực chất, với những doanh nghiệp nhỏ, bộ phận này chỉ là hình thức, và đôi khi cũng chịu nhiều thiệt thòi như công nhân. Hay vẫn có trường hợp kêu gọi Công đoàn nhưng câu trả lời nhận được vô cùng thờ ơ và dường như đều bất lực, không hiểu rõ lý do từ đâu. 

Chia sẻ với Vieclamnhamay.vn, nhiều người cho hay: Công đoàn nơi họ làm việc thực sự vẫn chưa là tiếng nói chung của NLĐ. Bởi tại những đơn vị nhỏ, lãnh đạo của tổ chức này là cán bộ kiêm nhiệm, họ còn phụ thuộc vào tiền lương, chi phối từ doanh nghiệp và không có nhiều quyền lợi để lên tiếng như hướng dẫn của pháp luật. 

Nói vậy không có nghĩa là tổ chức Công đoàn trở nên vô nghĩa. Bởi hiện nay, tại nhiều nơi vẫn đảm nhiệm tốt vai trò của mình như: Khi lương chậm trả cho công nhân, Công đoàn đứng ra trao đổi để mọi người hạn chế biểu tình, đừng đình công, rồi thương lượng, trấn an NLĐ tiếp tục làm việc, hỗ trợ chăm lo cho đời sống đoàn viên. Hay cao hơn, tổ chức công đoàn của các Khu công nghiệp cũng từng can thiệp để giúp 1, 2 trường hợp NLĐ bị đuổi việc không lý do tìm lại công bằng. Nhưng những con số này vẫn chưa thực sự làm thỏa mãn nhu cầu của mọi người. Vì cái họ thực sự cần là quyền lợi chung và lâu dài.

Ví dụ trong thời điểm cận Tết, công ty nợ lương nhiều ngày, mà lúc cần người đại diện lên tiếng thì không mấy ai mặn mà. Chị N. Hạnh, công nhân may mặc ở Nam Định trách móc: “Tất nhiên, cán bộ Công đoàn sẽ đại diện đứng ra giải quyết, nhưng họ còn chịu áp lực từ phía lãnh đạo. Cái chúng tôi cần là tiền lương trước Tết chứ đâu phải đợi hứa hẹn rồi sang năm mới thanh toán đủ”?

Khi được hỏi về biện pháp giải quyết nhanh nhất cho tình hình nợ lương, đuổi việc vô cớ trong những ngày cận Tết, nhiều chuyên gia pháp lý cũng đành bất lực vì quy định thời gian xử lý hồ sơ thưa kiện ở nước ta hiện nay quá dài trong khi công nhân không thể đợi chờ. Cũng có một số trường hợp NLĐ lên án, nhờ báo chí vào cuộc, gây áp lực buộc doanh nghiệp phải giải quyết sớm nhưng không nhiều.

Hơn ai hết, khi rơi vào các trường hợp bị hoặc có nguy cơ bị mất quyền lợi, công nhân cần nắm rõ được những quy định pháp luật, chỉ ra đâu là hành động vi phạm của doanh nghiệp và đấu tranh. Các tổ chức xã hội hay Công đoàn chỉ có thể lên tiếng và hướng dẫn chứ không thể thay thế hoàn toàn công nhân bảo vệ quyền lợi về cho mình. Đồng thời, nên tìm hiểu, ứng tuyển vào những nơi uy tín, đảm bảo chế độ rõ ràng sẽ giúp NLĐ an tâm làm việc.

Nợ lương công nhân trước Tết là tình trạng thực tế thường xảy ra. Và phương án giải quyết tốt nhất, nhanh nhất dường như vẫn chưa có giải đáp. Bởi nơi đại diện, bảo vệ NLĐ đôi khi cũng trở nên bất lực. Mong rằng, trong thời gian sắp tới, nhà nước sẽ quan tâm sát sao hơn trong công tác tổ chức, để các bộ phận phát huy và thực hiện tốt vai trò của mình. 

Có thể bạn quan tâm: “Giam lương” công nhân về quê ăn Tết, doanh nghiệp có phạm luật?​

Vũ Vi