Samsung đóng cửa nhà máy cuối cùng tại Trung Quốc, kinh tế Quảng Đông trở nên lao đao

Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng buộc Samsung phải rời khỏi Trung Quốc để giảm thuế quan nhập khẩu. Điều này khiến thành phố từng là nơi đặt các nhà máy của ông lớn Hàn Quốc bỗng chốc trở nên vắng vẻ, hoang tàn. 

Huệ Châu là thành phố nằm bên bờ Bắc sông Châu Giang (tỉnh Quảng Đông). Cách đây gần 3 thập kỷ, Samsung đã đặt nhà máy lắp ráp điện thoại thông minh rộng hơn 120.000m2 tại đây và được coi là trái tim của ngành công nghiệp sản xuất Trung Quốc. Thế nhưng, từ tháng 10 năm nay, do ảnh hưởng nghiêm trọng của cuộc chiến tranh thương mại, Samsung quyết định ngừng hoạt động nhà máy cuối cùng này và di dời sang Ấn Độ, Việt Nam. Hệ quả là hàng triệu công nhân mất việc làm, hơn nửa số hàng quán phải đóng cửa, cả một thành phố của Trung Quốc trở nên vắng vẻ.

Hàng triệu công nhân điêu đứng vì mất việc

Gần 30 năm hoạt động ở Trung Quốc, Samsung đã gầy dựng và phát triển nhiều chuỗi cung ứng thiết bị di động xoay quanh tỉnh Quảng Đông. Chính vì thế, khi nhà máy cuối cùng đóng cửa, hàng loạt các nhà cung cấp cho Samsung trở nên điêu đứng. 

Điển hình như Janus Intelligent Group - đơn vị đối tác của Samsung về lĩnh vực lắp ráp giờ đây buộc phải sa thải bớt nhân viên và hoạt động trong trạng thái cầm chừng. Nhưng tình cảnh của số người được giữ lại cũng bất ổn và Janus buộc phải bán lại nhà máy ở Đông Hoản (Huệ Châu) cho một công ty khác. 

Thậm chí, nhiều chuyên gia kinh tế của Trung Quốc còn cảnh báo rằng sẽ có ít nhất 100 công ty đóng cửa trong thời gian sắp đến vì phụ thuộc quá nhiều vào Samsung. 

Kinh tế ảm đạm khi Samsung rời đi

Trước đây, Huệ Châu có khoảng 100 chung cư 6, 7 tầng xây dựng để công nhân thuê ở và cuộc sống mua bán khá tấp nập, nhộn nhịp. Ngay sau khi Samsung đóng cửa, người lao động nhanh chóng rời đi để tìm kế sinh nhai mới cho mình. Giá nhà ở đây tụt dốc không phanh. Nơi này bỗng chốc trở nên ảm đạm, đìu hiu. Nhiều người còn ví nó như một “thành phố ma” bởi quán xá đều tối tăm, vắng lặng. 

Thực tế, hầu hết mọi hoạt động kinh tế ở đây từ quầy thuốc, siêu thị, cà phê, nhà nghỉ… đều phát triển nhờ vào lượng lớn công nhân của Samsung. Doanh thu mỗi tháng của một nhà hàng nhỏ ở trung tâm tỉnh Quảng Đông có thể đạt 60.000 – 70.000 nhân dân tệ (tương đương khoảng 200 – 230 triệu đồng) mỗi tháng. Nhưng giờ đây, một buổi tối thường chỉ 2-3 bàn có khách. 

Theo thống kê của báo Trung Quốc, ít nhất 60% các cơ sở kinh doanh quanh tổ hợp Jinxinda đã phải đóng cửa. Hiện tại, vẫn chưa có nhà sản xuất lớn nào có đủ khả năng thế chỗ của Samsung và dự đoán nếu tình hình này kéo dài, số cửa hàng sập tiệm sẽ còn tăng lên. 

Hệ lụy trong cuộc chiến thương mại không hồi kết

Samsung rời đi để lại hậu quả nặng nề cho thành phố Huệ Châu khiến giới lãnh đạo Trung Quốc nhận ra bài học về sự phát triển phụ thuộc vào một tập đoàn duy nhất thường không bền vững. Và đôi khi cái giá phải trả cho việc này lại quá đắt. 

Con số thống kê hoạt động sản xuất của Samsung ở Quảng Đông năm 2017 là 62.57 triệu chiếc điện thoại di động. Đem lại nguồn thu 15 tỉ USD cho Huệ Châu. Đến năm 2018, doanh thu tiếp tục tăng lên gần 17 tỉ USD xuất khẩu. Thế nhưng, tháng 9/2019, cuộc chiến tranh thương mại bước vào giai đoạn căng thẳng, tình hình sản xuất tụt dốc, lượng xuất khẩu chỉ còn 2 tỉ USD (giảm 30% so với cùng kỳ năm ngoái). Nếu Trung Quốc không sớm đưa những doanh nghiệp khác vào thế chỗ Samsung, e rằng thành phố công nghiệp này sẽ chết dần, chết mòn trong tương lai không xa.

Từ tình hình thực tiễn ở Trung Quốc, nhìn về hoạt động của Samsung ở Việt Nam, nhiều người tỏ ra quan ngại khi cuộc chiến nhân công giá rẻ và năng suất lao động trên toàn thế giới đang ngày một tăng cao. Liệu rằng, trong tương lai, gã khổng lồ của thế giới có “rời đi” và tìm đến những đất nước có nhiều ưu đãi thuế quan, nhân công rẻ hơn người Việt? Làm thế nào để nước ta có thể hợp tác phát triển với những ông lớn trong ngành công nghệ mà vẫn giữ thế chủ động về mình?

Samsung rời đi khỏi Trung Quốc là chuyện sớm muộn nhưng tác động của chiến tranh thương mại đến kinh tế và người lao động là quá lớn. Dù hệ lụy này xảy ra ở Việt Nam hay bất cứ quốc gia nào cũng đều là điều không ai mong muốn. Đến bao giờ, cuộc chiến mới dừng lại?

Bài viết liên quan: Samsung tuyển dụng 3000 kỹ sư cho trung tâm công nghệ cao​

Vũ Vi