3 Phương pháp tính giá xuất kho hàng tồn kho Kế toán cần nắm rõ

Trong hoạt động kế toán kho của doanh nghiệp: FIFO, giá bình quân và thực tế đích danh được biết đến là 3 phương pháp tính giá xuất kho hàng tồn kho được sử dụng phổ biến. Vậy thì chi tiết 3 phương pháp này là gì, có những ưu - nhược điểm nào, bài viết chia sẻ sau đây sẽ cho bạn câu trả lời.

Hàng tồn kho là gì? Tại sao phải tính giá xuất kho hàng tồn kho?

Hàng tồn kho là tất tần tật những sản phẩm, hàng hóa thuộc tài sản của doanh nghiệp, được mua vào nhập kho lưu trữ để phục vụ hoạt động sản xuất hoặc dùng bán ra với mục đích kinh doanh bình thường. Không chỉ phục vụ mục đích tạo ra doanh thu - lợi nhuận, hàng tồn kho còn là một phần vô cùng quan trọng trong tài sản ngắn hạn, được dùng cho mục đích hoàn thành báo cáo tài chính doanh nghiệp định kỳ theo quy định. 

Hàng tồn kho thường bao gồm: 

- Nguyên liệu, vật liệu; công cụ, dụng cụ

- Sản phẩm dở dang

- Thành phẩm, hàng hóa; hàng gửi bán

- Hàng hóa được lưu giữ tại kho...

Giá cả mua hàng hóa vốn cực kỳ đa dạng, thế nên, hầu hết doanh nghiệp sẽ gặp khó trong việc xác định mức giá vốn cho các mặt hàng bán ra hay tồn kho cuối kỳ. Việc tính giá xuất kho giúp xác định mức giá vốn phù hợp cho cả hàng hóa bán ra lẫn hàng tồn kho; từ đó, doanh nghiệp bán hàng ra với mức giá hợp lý, bán được hàng và tránh lỗ; đồng thời quản lý hiệu quả tình trạng tồn kho xuyên suốt.

Các phương pháp tính giá xuất kho hàng tồn kho

Như đã chỉ ra sự cần thiết phải tính giá xuất kho hàng tồn kho, thông thường, các doanh nghiệp áp dụng các phương pháp tính phổ biến sau đây:

►Tính giá xuất kho hàng tồn kho theo phương pháp FIFO

FIFO là viết tắt của từ First in - First out, có nghĩa là nhập trước - xuất trước. Hàng được mua hoặc sản xuất trước sẽ được xuất đi trước - thực hiện tuần tự cho đến khi được xuất ra hết kho. Giá trị hàng xuất kho được tính theo giá của lô hàng. Phương pháp này thích hợp khi giá cả ổn định hoặc có xu hướng giảm…

+ Ưu điểm

Trong hoạt động kế toán kho, nếu áp dụng phương pháp này, chúng ta có thể tính được ngay trị giá vốn của hàng hóa theo từng lần xuất hàng - đảm bảo cung cấp số liệu kịp thời cho công tác quản lý chung. Chỉ tiêu hàng tồn kho trên báo cáo kế toán có ý nghĩa thực tế hơn.

+ Nhược điểm

Theo phương pháp này, doanh thu hiện tại được tạo ra từ giá trị sản phẩm - vật tư - hàng hóa cách đó khá lâu, do đó nó sẽ không phù hợp với những khoản chi phí ở thời điểm hiện tại. Đồng thời, với trường hợp số lượng chủng loại mặt hàng nhiều, nhập xuất liên tục thì sẽ dẫn đến tăng khối lượng công việc - phát sinh chi phí hạch toán.

►Tính giá xuất kho hàng tồn kho theo phương pháp giá bình quân

Với phương pháp này, giá trị của từng loại mặt hàng tồn kho sẽ được tính theo giá trị trung bình của từng loại hàng tồn kho đầu kỳ và được mua hoặc sản xuất trong kỳ. Phương pháp giá bình quân được tính vào mỗi lần nhập một lô hàng hoặc theo thời kỳ của doanh nghiệp.

- Theo giá bình quân cả kỳ dự trữ (cuối kỳ/ tháng)

Vào cuối kỳ, mới tiến hành tính giá trị vốn của hàng xuất kho – tùy theo kỳ dự trữ của doanh nghiệp để áp dụng.

+ Ưu điểm: chỉ cần tính 1 lần vào cuối kỳ, đơn giản hóa công tác kế toán

+ Nhược điểm: chưa đáp ứng được yêu cầu phản ảnh kịp thời thông tin kế toán tại thời điểm phát sinh nghiệp vụ nên tính chính xác không cao; có thể ảnh hưởng đến tiến độ của các phần hành kế toán khác vào cuối kỳ.

- Theo giá bình quân sau mỗi lần nhập (mang tính thời điểm, tức thời)

Sau mỗi lần nhập hàng, kế toán sẽ tiến hành xác định lại giá trị thực của hàng tồn kho và giá đơn vị bình quân:

Ưu điểm của phương pháp này là khắc phục được những hạn chế của phương pháp trên, tuy nhiên việc tính toán nhiều lần sẽ tốn thời gian và công sức. Do đó mà sẽ thích hợp với doanh nghiệp có lưu lượng nhập - xuất ít và không có nhiều chủng loại hàng tồn kho.

- Theo giá bình quân cuối kỳ trước

Kế toán sẽ dựa vào trị giá và số lượng hàng tồn kho cuối kỳ trước để tiến hành tính giá xuất kho hàng hóa:

Ưu điểm của cách tính này là đơn giản, dễ tính toán - thế nhưng giá trị hàng xuất kho lại không chịu sự tác động về sự thay đổi giá cả trong thời kỳ hiện tại, vì thế mà chỉ tiêu trên báo cáo kết quả kinh doanh sẽ không bám sát với giá thực tế.

►Tính giá xuất kho hàng tồn kho theo phương pháp đích danh

Tính giá xuất kho hàng tồn kho theo phương pháp đích danh chính là việc lấy đơn giá nhập kho sản phẩm - vật tư - hàng hóa của lô hàng đó để tính. Phương pháp này được áp dụng dựa trên giá trị thực tế của từng hàng hóa mua vào hoặc từng loại sản phẩm sản xuất ra nên sẽ thích hợp với những doanh nghiệp có ít mặt hàng.

+ Ưu điểm

Đây là phương pháp tối ưu nhất vì nó tuân thủ các nguyên tắc phù hợp của kế toán, doanh thu cũng phù hợp với chi phí thực tế. Giá trị hàng tồn kho phản ánh đúng giá trị thực tế của nó.

+ Nhược điểm

Vì chỉ áp dụng được với những doanh nghiệp có ít mặt hàng ổn định - giá trị lớn, hàng tồn kho nhận diện được nên với những doanh nghiệp kinh doanh đa dạng mặt hàng thì không thể sử dụng được.

Doanh nghiệp nên chọn phương pháp tính giá xuất kho hàng tồn kho nào?

Hiện không có quy định cụ thể về việc doanh nghiệp nào sẽ/phải áp dụng phương pháp tính giá xuất kho hàng tồn kho nào. Tùy thuộc vào tình hình kinh doanh cụ thể của mỗi nơi mà kế toán viên tính toán để chọn ra phương pháp tính phù hợp, dễ tính và đảm bảo tính nhất quán trong quá trình hạch toán kế toán liên quan.​

Mức độ chính xác và tin cậy của mỗi phương pháp tính giá xuất kho được Vieclamnhamay.vn chia sẻ trên đây phụ thuộc vào trình độ quản lý, năng lực nghiệp vụ và khả năng trang bị công cụ tính toán - phương tiện xử lý thông tin của mỗi doanh nghiệp. Việc lựa chọn phương pháp nào để sử dụng đòi hỏi cần phải nhất quán trong suốt kỳ kế toán. Mong rằng những thông tin này sẽ hữu ích với những bạn ứng viên đang tìm việc kế toán chuyên về kế toán kho hay kế toán tổng hợp.

Ms. Công nhân