1001 lý do doanh nghiệp “rởm” dùng làm cớ đuổi việc - né thưởng công nhân trước Tết

Dẫu Luật quy định đuổi việc công nhân để né thưởng Tết có thể bị phạt đến 3 năm tù, ấy thế mà, những cá nhân hay tổ chức vì trục lợi riêng hay mâu thuẫn, không vừa ý đã tìm cách “đuổi thẳng cổ” những nhân viên, công nhân thấp cổ bé họng, và đặc biệt, không hiểu biết cặn kẽ về Luật...

Thế nào là doanh nghiệp “rởm”?

Xin được dùng từ “rởm” để nói về những cá nhân hay tổ chức phi nhân đạo, sẵn sàng đạp đổ chén cơm của kẻ yếu thế để gia tăng lợi ích phi pháp cho chính mình. Họ, những con người có học thức nhưng cậy quyền thế, địa vị hay các mối quan hệ thân thiết với lãnh đạo, có điều kiện tài chính... đã thẳng tay kỷ luật, trừ lương, ép công, thậm chí đuổi việc không ít nhân viên, công nhân, người lao động làm những công việc chân tay, phổ thông và không hiểu biết về Luật để có thể phản ánh, đòi lại quyền lợi chính đáng của mình.

Hầu hết những doanh nghiệp kiểu như vậy thường rất hay mập mờ trong việc giao kết hợp đồng lao động với nhân viên - trì hoãn hoặc không thực hiện theo quy định của pháp luật, trong khi người lao động lại chưa bao giờ tìm hiểu qua về những Nghị định, Quyết định, điều luật phức tạp, khó hiểu. Cũng có trường hợp, sự thiếu sát sao của lãnh đạo cấp cao trong doanh nghiệp có uy tín về quản lý nhân sự cũng tạo điều kiện cho các Quản đốc, Tổ trưởng cậy quyền làm khó nhân viên... Kết quả, không ít người làm công vì thẳng tính làm phật ý “sếp” - đau bệnh nhưng tăng ca liên tục nên không đảm bảo hiệu suất - con ốm, có thai tháng cuối hay xin nghỉ - viết đơn nghỉ trước Tết vì lý do cá nhân... thế là bị “đối xử đặc biệt” đến áp lực, uất ức mà tự làm đơn nghỉ việc, hoặc quy vào lỗi không đảm bảo chất lượng công việc nên buộc sa thải... thường gặp nhất là vào những ngày sát Tết, khi mà thu nhập của công nhân trông đợi vào lương tháng 13, thưởng, thâm niên, quà Tết... Rồi giờ đây, những ngày cuối năm, lấy đâu ra chi phí sắm sửa đồ đạc, mua áo váy mới cho con, biếu ông bà, lì xì cháu...?

Cũng đừng ai thắc mắc sao không một cơ quan nào can thiệp, cấp trên liệu có biết để xử lý không hay nghỉ chỗ này cũng sẽ gặp chỗ khác tương tự... Vấn đề là, những con người vì tư lợi cá nhân, tư thù hạnh họe sẽ đủ mánh khóe và chiêu trò qua mặt cấp cao hơn - đủ sành sỏi để làm giả giấy tờ hoặc lôi kéo cá nhân, đội nhóm khác đi theo hướng có lợi cho họ. Vì vậy, chỉ khi người lao động tìm đến đúng người - nói đúng việc mới mong được bảo vệ.

Áp lực quá chắc phải nghỉ nhưng tuyệt đối không nghỉ sát Tết

Đó là chia sẻ nghẹn đắng của chị H. hiện làm công nhân may tại một xí nghiệp nhỏ ở Điện Nam, Quảng Nam. Được biết, con trai chị bị sốt xuất huyết 1 tuần nay nhưng chị chỉ tranh thủ đến nhìn lúc tối khuya, sau giờ tăng ca vì không nghỉ được. Trước đó, chị H. có trình bày hoàn cảnh gia đình (chị là mẹ đơn thân nuôi 1 con nhỏ 5 tuổi) và mong muốn được giải quyết cho nghỉ 1,2 hôm chăm con vì ông bà ngoại dưới quê chưa lên kịp nhưng Quản đốc không đồng ý, “nếu nghỉ thì nghỉ luôn, nghỉ hẳn và không chi trả lương tháng 13, thưởng hay quà Tết gì cả, lương chính cũng bị trừ 30% vì không chuyên cần...”. Chị tâm sự tiếp: “Biết làm sao bây giờ, làm cực nhọc cả năm chỉ mong đến tháng cuối nhận được nhiều tiền hơn để có cái Tết đầm ấm và đủ đầy bên con. Giờ mà nghỉ thì coi như mất trắng. Nên thôi, đành thuê chị hàng xóm lên viện chăm giúp vài ngày, đợi bà ngoại chạy lên thay cũng an tâm tăng ca.”

Và rất rất nhiều những phận làm công cam chịu trong bất lực, vì họ cần tiền, cần việc nên dù bị làm khó dễ đến đâu, chỉ cần bấm bụng, nhẫn nhịn làm hết ca, xong phần mình rồi về nhà, đợi đến ngày nhận lương là được. Không than vãn, không kêu ca, hay đúng hơn là không biết kêu ai, nhờ cậy ai khi mà nơi vì quy mô nhỏ quá nên không có tổ chức Công đoàn - nơi thì có nhưng “cá mè một lứa”, trình bày thì bảo viết bản tường trình, khai báo thông tin rồi để đó, lần lự mất thời gian rồi chìm vào quên lãng coi như xong. Cứ thế, lớp lớp công nhân thấp cổ bé họng vẫn mãi khóc trong thầm lặng, nơm nớp lo sợ mình bị đuổi việc vô cớ, sa thải không rõ nguyên nhân và thế là... mất Tết.

Hàng tá trường hợp công nhân bị đuổi việc - né thưởng vô cớ trước Tết

Bỏ qua những sự việc rõ ràng, đúng quy định rằng công nhân, nhân viên vì phạm lỗi A, vi phạm quy định B theo nội quy nhà xưởng, khu công nghiệp nên bị kỷ luật với hình thức đuổi việc, sa thải, thì tồn tại rất rất nhiều doanh nghiệp “rởm” tìm mọi cách đuổi việc hay né thưởng người lao động trước Tết với những lý do “trời ơi đất hỡi”, vô cớ và thiếu minh bạch. Điển hình có thể kể đến như:

- Không ký HĐLĐ nên vi phạm hay có ý chống đối thì cho nghỉ, hỏi thì áp dụng “luật rừng”;

- Làm phật ý Quản đốc, chống đối phân công công việc vì sai lĩnh vực phụ trách nên bị ép tự nghỉ;

- Cố tình chậm trả lương hay chia nhỏ khoản lương trả nhiều lần trong tháng khiến công nhân bức xúc tự nghĩ vì không đủ chi tiêu;

- Chỉ ký HĐLĐ dưới 1 năm, đến tháng sát Tết lại gọi lên thanh lý hợp đồng, trong khi đăng tuyển số lượng lớn nhân viên thời vụ Tết;

- Chuyển cách tính lương từ thời gian sang sản phẩm, ép đơn giá, ghi sai công khiến thu nhập ngày càng thấp, buộc phải nghỉ để tìm công việc mới ổn định hơn;

- Nuôi con nhỏ hay thức đêm, quản lý quy vào lỗi “làm việc không tốt” nên đuổi;

- Làm tại xí nghiệp đã 2 năm nhưng bị Tổ trưởng đề xuất sa thải vì "công việc này không hợp với em";

- Ép công nhân (thường là may mẫu) chuyển giao kỹ thuật may và trở thành nhân viên mới của phía đối tác;

- Đổi ca làm, ép tăng ca liên tục để bứt công nhân vì mệt, nản mà tự nghỉ;

- Thuyên chuyển công tác, giáng chức không rõ nguyên do;

- Trừ lương đến đuổi việc vì công - nhân viên không mua và sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp, trong khi giá trị vượt cả 1 tháng lương của họ;

- Làm đến tháng 12 thì ra quyết định cho công nhân nghỉ không lương 2 tháng với lý do công ty làm ăn thua lỗ, khó khăn, không đủ khả năng chi trả lương 13 và thưởng Tết;

- Hay những lý do trời ơi đất hỡi như “bệnh nhập viện cấp cứu không báo kịp quản lý ngay đầu ca nên vi phạm nội quy - đuổi”;

- Ngoài ra, những lý do mang tính phân biệt đối xử như tuổi tác, giới tính, khuyết tật, dân tộc, tôn giáo hoặc đơn giản vì không nghe lời “sếp” với các yêu cầu nhạy cảm, đồi bại... cũng có thể được lấy làm cái cớ đuổi việc/ sa thải nếu cần;

- Tệ hơn cũng có nơi giam lương, chia lương thưởng ra trả sau Tết và quy định cắt hoàn toàn nếu công nhân không có mặt chấm công đúng ngày đầu năm...

(Lý do đuổi việc được bạn đọc chia sẻ ở phần comment dưới bài viết của website Vieclamnhamay.vn)​

Công nhân nên làm gì để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình?

- Xem xét kỹ và nắm rõ mọi điều khoản trong HĐLĐ, thỏa thuận lại cho hợp lý trước khi ký kết;

- Tìm hiểu và nắm rõ Luật, nhất là những điều khoản liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của NLĐ dùng khiếu nại khi cảm thấy bị phạm Luật;

- Tìm việc tại những tổ chức, công ty, nhà máy, khu công nghiệp uy tín, có tổ chức Công đoàn và rõ ràng trong phân công công việc;

- Trường hợp cảm thấy mình bị sa thải vô căn cứ, hãy tìm đến sự trợ giúp của Công đoàn hoặc Liên đoàn Lao động cấp quận/ huyện, tuy nhiên, phải chắc chắn rằng bạn có đủ luận điệu và bằng chứng chứng minh mình có lý trong tình huống đó;

- Hạn chế tối đa việc biểu tình, đình công tự phát vì rất có thể, công ty sẽ vin vào điều này mà sa thải bạn hợp pháp bởi hành vi lôi kéo, xúi giục có kế hoạch người khác biểu tình, đình công...

Mong rằng, những doanh nghiệp hãy tạo điều kiện nhiều hơn cho người lao động, cả trong công việc và môi trường làm việc tập thể. Bởi, đây cũng là bộ phận trọng yếu mang lại doanh thu và lợi nhuận cho tổ chức. Một khi doanh nghiệp cho người lao động thấy họ được nhận mức lương và chế độ xứng đáng thì không ai có ý định rời đi, và dĩ nhiên, sẽ cố gắng làm việc hết công suất để được tuyên dương, khen thưởng và nhận về thành quả như cam kết, thỏa thuận...

​

Nghỉ việc cuối năm, NLĐ có được nhận lương tháng 13 và thưởng Tết không?

Ms. Công nhân