18 điều người lao động cần biết để đảm bảo quyền lợi cho mình

Người lao động (NLĐ), nhất là công nhân, lao động trình độ thấp thường bị “mất” một số quyền lợi nhất định mà đôi khi đến chính họ lại không biết. Thời gian thử việc tối đa, thời hạn trả lương tối đa, quy định về tiền lương, chế độ nghỉ phép, nghỉ lễ,…là những quyền lợi mà NLĐ nên biết.

1. Thời gian thử việc tối đa cho NLĐ ở trình độ từ Cao đẳng trở lên là 60 ngày; Trung cấp là 30 ngày và 6 ngày cho các công việc khác.

Lưu ý: Chỉ được thử việc 1 lần cho 1 công việc; không áp dụng thử việc đối với Hợp đồng lao động (HĐLĐ) theo mùa vụ.

2. Mức Lương thử việc tối thiểu của NLĐ phải bằng 85% Lương chính thức (Ví dụ: lương chính thức là 10 triệu/tháng thì lương thử việc ít nhất phải là 8.5 triệu/tháng.)

3. Người sử dụng lao động (NSDLĐ) phải báo cho NLĐ biết về kết quả thử việc trước khi NLĐ kết thúc thời gian thử việc là 3 ngày. Nếu đạt yêu cầu thì tiến hành ký HĐLĐ ngay; nếu không đạt thì chấm dứt thời gian thử việc.

Lưu ý: nếu vi phạm sẽ bị phạt từ 2 - 5 triệu đồng/1 trường hợp và sẽ bị buộc trả 100% tiền lương cho NLĐ.

4. Lương chính thức không được thấp hơn lương tối thiểu (LTT) vùng. Hiện nay, mức LTT vùng 2017 là: 3.750.000đ/tháng đối với vùng I; 3.320.000đ/tháng đối với vùng II; 2.900.000đ/tháng đối với vùng III; 2.580.000đ/tháng đối với vùng IV.

Lưu ý: nếu trả lương thấp hơn mức này sẽ bị phạt tiền từ 20 - 75 triệu đồng/1 trường hợp.

5. Không được giữ lại bản chính các giấy tờ tùy thân, văn bằng, chứng chỉ của NLĐ. Nếu vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 20 -25 triệu đồng/1 trường hợp và phải hoàn trả lại bản chính các giấy tờ đó.

6. NLĐ phải thực hiện "nộp tiền" để được ký kết HĐLĐ. Nếu vi phạm sẽ bị phạt từ 20 - 25 triệu đồng/1 trường hợp và phải trả lại tiền cho NLĐ. 

7. Tiền lương làm thêm giờ của NLĐ phải được chi trả đúng theo quy định: 150% lương đối với ngày thường; 200% lương đối với ngày nghỉ hàng tuần và 400% lương đối với ngày lễ, Tết.

8. Tiền lương làm thêm giờ vào ban đêm của NLĐ cũng phải được chi trả đúng theo quy định: 210% lương đối với ngày thường; 270% lương đối với ngày nghỉ hàng tuần và 490% lương đối với ngày lễ, Tết.

Lưu ý: nếu trả lương không đúng mức theo quy định trên sẽ bị phạt tiền từ 5 - 50 triệu đồng/1 trường hợp.

9. Thực hiện đúng chế độ nghỉ phép năm và nghỉ lễ, Tết theo quy định. NLĐ vẫn được hưởng nguyên lương vào những ngày này. 

10. Trường hợp NSDLĐ trả lương chậm trên 15 ngày cho NLĐ thì phải trả thêm tiền theo lãi suất ngân hàng. Tùy trường hợp sẽ bị phạt tiền từ 5 - 50 triệu đồng/1 trường hợp.

11. Tiến hành xử lý kỷ luật lao động thay vì phạt tiền, cắt lương NLĐ; đây là hành vi cấm, nếu vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 10 - 15 triệu/1 trường hợp và bị buộc phải trả lại tiền hoặc trả đủ tiền lương cho NLĐ. 

12. Tiến hành xử lý hình sự đối với NSDLĐ trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN kể từ 1/7/2016. Trường hợp đã từng vi phạm hành chính nhưng vẫn tiếp tục vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu đến 1 tỷ, phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 7 năm. Trường hợp pháp nhân phạm tội sẽ bị phạt tiền từ 200 triệu đến 3 tỷ đồng. 

13. NSDLĐ sẽ bị phạt từ 3 - 7 triệu đồng/1 trường hợp nếu không nhận lại NLĐ đã tạm hoãn HĐLĐ vì các lý do: tham gia nghĩa vụ quân sự; bị tạm giam, tạm giữ; bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở cai nghiện, cơ sở giáo dục bắt buộc; lao động nữ mang thai và một số trường hợp khác do 2 bên thỏa thuận trước đó. 

14. NLĐ có quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ với NSDLĐ trong trường hợp không được trả lương đầy đủ hay bị quấy rối tình dục nhưng phải báo trước 3 ngày làm việc. Ngoài ra, nếu NLĐ đã làm việc trên 12 tháng thì sẽ được hưởng thêm trợ cấp thôi việc, mỗi năm làm việc là 1/2 tháng lương.

15. NSDLĐ có thể bị phạt tù đến 3 năm nếu sa thải NLĐ vì lý do kết hôn, sinh con,...kể từ 1/7/2016. Trường hợp NSDLĐ sa thải NLĐ làm cho người bị sa thải hoặc gia định họ lâm vào tình trạng khó khăn thì bị phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm; trường hợp NSDLĐ sa thải NLĐ mà việc sa thải vi phạm đối với 2 người hoặc phụ nữ mà biết là có thai, người nuôi con dưới 12 tháng tuổi hoặc người bị sa thải tự sát thì bị phạt tiền từ 100 - 200 triệu đồng hoặc phạt tù từ 1 - 3 năm.

Lưu ý: NSDLĐ được quyền sa thải NLĐ trong trường hợp họ KHÔNG bị xử lý kỷ luật về các hành vi: trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy ở nơi làm việc; tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của NSDLĐ; có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng, đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của NSDLĐ; đã bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức mà tái phạm trong thời gian chưa được xóa kỷ luật; tự ý bỏ việc 5 ngày cộng dồn trong 1 tháng hoặc 20 ngày cộng dồn trong 1 năm mà không có lý do chính đáng.​

16. NSDLĐ sẽ bị phạt tiền đến 1 triệu nếu không cho lao động nữ nghỉ 30 phút trong thời gian hành kinh. Ngoài ra, trường hợp không cho lao động nữ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi nghỉ 60 phút mỗi ngày hoặc không đảm bảo việc làm cũ khi lao động nữ trở lại làm việc sau thời gian nghỉ thai sản thì cũng sẽ bị phạt tiền từ 19 - 20 triệu đồng/1 trường hợp.

17. Chủ tịch UBND hoặc Thanh tra lao động là nơi NLĐ có thể yêu cầu xử lý vi phạm hành chính đối với NSDLĐ. Tùy vào mức độ vi phạm của NSDLĐ mà NLĐ có thể yêu cầu các cơ quan chức năng có thẩm quyền xử lý hành vi vi phạm hành chính của NSDLĐ.

18. NLĐ được miễn toàn bộ án phí, lệ phí khi khởi kiện NSDLĐ tại tòa án trong trường hợp: NLĐ khởi kiện đòi tiền lương, trợ cấp mất việc làm, trợ cấp thôi việc, BHXH, tiền bồi thường về TNLĐ, bệnh nghề nghiệp; giải quyết những vấn đề bồi thường thiệt hại hoặc vì bị sa thải, chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật.

Trên đây là 18 điều NLĐ cần biết để "đòi" quyền lợi cho mình trong trường hợp bị xâm phạm mà Vieclamnhamay.vn tổng hợp được. Hi vọng qua bài viết này, NLĐ, đặc biệt là công nhân sẽ luôn được "đối xử" công bằng, được hưởng đầy đủ và trọn vẹn những quyền lợi chính đáng của mình.​

Ms. Công nhân